czarny bez
Czarny bez Sambucus nigra L.
Krzew lub niewielkie drzewo z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae), osiągające wysokość 3–7 m. Kwiaty drobne, biało-kremowe, zebrane w duże, płaskie baldachogrona; intensywnie pachną. Owocami są czarne, błyszczące jagody z czerwonawym sokiem. Liście nieparzystopierzaste, z 5–7 listkami o ząbkowanych brzegach.
Czarny bez - surowiec zielarski:
• kwiaty – Flos Sambuci, – zbiera się w pełni kwitnienia (maj–czerwiec), w suche dni, ścinając całe baldachy.
• owoce – Fructus Sambuci, – zbiera się w pełni dojrzałe (sierpień–wrzesień), gdy wszystkie jagody są czarne i błyszczące.
• rzadziej kora i liście – Cortex, Folium Sambuci. – pozyskiwana wczesną wiosną z młodych pędów.
Skład i substancje czynne czarnego bzu
Skład i substancje czynne czarnego bzu - kwiaty i owoce zawierają:
• flawonoidy (rutyna, izokwercytryna),
• antocyjany,
• kwasy fenolowe,
• triterpeny,
• garbniki,
• olejek eteryczny,
• witaminy (C, A, B1, B2, B6, E),
• sole mineralne (K, Ca, Mg, Fe).
Właściwości i działanie
Zgodnie z monografiami EMA, ESCOP i listą EFSA (pending), czarny bez:
• wspiera naturalną odporność organizmu,
• pomaga w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania dróg oddechowych,
• wspomaga oczyszczanie organizmu i wydalanie wody (działanie napotne i moczopędne),
• łagodzi objawy przeziębienia,
• działa antyoksydacyjnie, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym.
Tradycyjne zastosowanie czarnego bzu - kwiaty i owoce
Kwiaty:
– działają wykrztuśnie, przeciwzapalnie, napotnie, odtruwająco i przeciwgorączkowo,
– wspomagają przemianę materii,
– wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i przedłużają działanie witaminy C,
– stosowane także zewnętrznie przy zapaleniach oczu, skóry i błon śluzowych.
Owoce:
– wzmacniają odporność,
– wspierają regenerację w okresie rekonwalescencji,
– pomagają przy przeziębieniach, grypie, chorobach zakaźnych,
– pobudzają perystaltykę jelit i działają lekko przeczyszczająco.
Bezpieczeństwo i uwagi
❗ Surowe owoce czarnego bzu są toksyczne – zawierają glikozydy cyjanogenne, które rozkładają się dopiero po gotowaniu lub suszeniu.
Bezpieczne są soki, napary i przetwory termicznie przetworzone.
Więcej o roślinach zielarskich znajdziesz na naszej platformie z kursami Joanna Kulczyk. Zaloguj się, a otrzymasz dostęp do ciekawych kursów oraz e-booków.
Bibliografia
Gramza-Michałowska, A., Sidor, A. 2015. Czarny bez Sambucus nigra w dietoterapii chorob cywilizacyjnych. Przemysł Spożywczy, 1, 69, 38-41.
Ożarowski, A., Jaroniewski, W. 1987. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych: Warszawa.
Waszkiewicz-Robak, B., Biller, E. 2018. Właściwości prozdrowotne czarnego bzu. Problemy Higieny i Epidemiologii, 3, 99, 217-224.